Dans met de Zon:
Ontdek de Verborgen Magie van Midzomer in België
Tekst: Diane Geerts | Update 21 juni 2025 | Gepub. 21 juni 2025
Meer dan Alleen een Lange Dag
Ik wil het met jullie hebben over de zomerzonnewende in België. Niet zomaar de langste dag van het jaar, maar een moment waarop de sluier tussen heden en verleden flinterdun wordt. Stel je voor: je staat op een heuveltop in de Ardennen. De lucht geurt naar dennennaalden en vochtige aarde. Beneden in het dal verzamelen mensen zich, hun gezichten verlicht door een vuur dat naar de schemerhemel reikt. Dit is geen modern festival; dit is de echo van een traditie die duizenden jaren teruggaat, een ritueel dat onze voorouders hier, op deze zelfde grond, ook uitvoerden. Ik heb dit zelf mogen meemaken, en de kracht ervan is moeilijk in woorden te vatten. Het is een mix van pure, ongetemde natuur en een diepgeworteld gemeenschapsgevoel, verankerd in de stenen en de bossen van ons eigen land.
De Echo van het Verleden: Waar de Stenen Spreken
Om midzomer echt te begrijpen, moeten we terug in de tijd. Lang voor er sprake was van België, richtten de Kelten en andere prehistorische volkeren enorme stenen op die de zonnewendes markeerden. Dit waren hun kalenders, hun kathedralen. Een van de meest indrukwekkende plekken om dit te voelen, is Wéris, in de provincie Luxemburg. Ik liep er in de vroege ochtend, toen de nevel nog tussen de dolmens hing. Het is er muisstil, op het fluiten van de vogels na. Wanneer je de noordoost-zuidwestelijke uitlijning van de stenen ziet, besef je dat dit geen toeval is. Ze zijn specifiek zo geplaatst dat de zon op de dag van de zomerzonnewende op een welbepaald punt opkomt en ondergaat. Je voelt je verbonden met een oeroud verlangen om de kosmos te begrijpen. De stenen zelf, bedekt met korstmos en getekend door de seizoenen, voelen niet koud aan, maar levend. Ze stralen een soort serene energie uit, een stille getuigenis van ontelbare zonsopkomsten.
Je staat niet naar een hoop stenen te kijken; je staat in het centrum van een eeuwenoude kosmische klok, en je voelt het tikken in je eigen hartslag.
De Vlam van de Gemeenschap: Het Sint-Jansvuur
De komst van het christendom heeft de heidense rituelen niet uitgewist, maar getransformeerd. De viering van de zonnewende werd gekoppeld aan de geboorte van Johannes de Doper op 24 juni, en zo ontstonden de 'Feux de la Saint-Jean' of Sint-Jansvuren. Vooral in Wallonië, met name in de Gaume-streek en de Ardennen, is deze traditie springlevend. Ooit was ik te gast in een klein dorpje nabij Virton, waar de hele gemeenschap op de been was. De avond begon met het verzamelen van hout. Iedereen hielp mee, van kinderen die takjes aandragen tot ouderen die met een knikje toekijken. De geur van het smeulende hout vermengde zich met de aroma's van gegrilde worsten en lokaal bier. Toen de vlammen hoog oplaaiden, ontstond er een magisch schouwspel. De hitte op je gezicht, het geknetter dat de gesprekken overstemt en de dansende schaduwen creëren een bijna hypnotiserend effect. Volgens de folklore hebben deze vuren een zuiverende kracht: ze verjagen het kwaad en zorgen voor een goede oogst. Over het vuur springen zou geluk en bescherming brengen voor het komende jaar. Ik heb het niet gewaagd, maar de symboliek ervan was overweldigend.
De Groene Kathedraal: De Magie van Midzomernacht
De nacht van de zomerzonnewende is van oudsher ook een moment met een enorme botanische betekenis. Men geloofde dat de kruiden die in deze nacht werden geplukt, een bijzondere geneeskrachtige of magische werking hadden. Sint-Janskruid, met zijn zonnige gele bloemen, is het bekendste voorbeeld. De naam verraadt de link al. Maar de traditie van de 'kruidenwisse' omvat vaak zeven of negen specifieke planten, zoals bijvoet, kamille, en duizendblad. Trek voor zonsopgang de Hoge Venen ingetrokken, een landschap dat op dat uur iets buitenaards heeft. De stilte is er totaal. De vochtige, veenachtige geur is uniek. In het eerste, zachte licht van de langste dag zie je de dauwdruppels op de spinnenwebben en de tere bloemen. Het plukken van die kruiden, met de kennis van hun traditionele gebruik in het achterhoofd, is een daad van diepe verbinding met de natuur. Het is alsof je even deelneemt aan een eeuwenoud ritueel van zorg en genezing, een dialoog met het landschap zelf.
De hitte van het Sint-Jansvuur op je gezicht, het geknetter van de vlammen en de geur van brandend hout en dennennaalden; dat is de geur van pure, onversneden traditie.
Gepersonaliseerde Aanbevelingen voor Uw Groep
België biedt tijdens de zomerzonnewende unieke kansen voor groepen en verenigingen die op zoek zijn naar een diepere, culturele en natuurlijke beleving.
Voor groepen met een historische en culturele interesse: Stel je een meerdaagse trip voor naar de regio Durbuy-Wéris. Overdag kan uw groep, onder leiding van een gespecialiseerde gids, de megalithische site van Wéris verkennen en de historische verbanden met de zonnewende ontdekken.
Organiseren een lezing over bv. Keltische symbolen of over de overgang van heidense naar christelijke tradities. 's Avonds wonen jullie een lokaal Sint-Jansvuur bij, niet als toerist, maar als deel van de gemeenschap.
Voor groepen met een focus op natuur en welzijn: Stel een onvergetelijk weekend samen in de Hoge Venen of de Oostkantons. De focus ligt op natuurbeleving en onthaasting. Uw groep maakt een begeleide wandeling bij zonsopgang op de langste dag, waarbij de specifieke flora van het veenlandschap leren kennen. Een workshop 'kruidenwisse' leert jullie de traditionele 'magische' kruiden van midzomer herkennen en hun toepassing. Stiltewandelingen kunnen deel uitmaken van het programma om de unieke sfeer van dit natuurgebied optimaal te ervaren.