Op ontdekking in Sint-Denijs-Westrem:   een erfgoedparel in de Gentse rand

Een Verborgen Parel in de Rand van Gent: Sint-Denijs-Westrem

Wanneer je aan Gent denkt, zie je waarschijnlijk de historische binnenstad voor je: de Lieve, de Graslei, de Sint-Baafskathedraal. Maar ken je ook de groene randgemeenten? Vandaag wil ik je meenemen naar een plek die me verraste en inspireerde: Sint-Denijs-Westrem. Dit dorp, dat ooit een rustige landelijke gemeenschap was, transformeerde in de 19e eeuw tot een levendige, residentiële plek, en de sporen van die verandering zijn nog overal te vinden. Recentelijk is er een nieuwe 'Erfgoedsprokkel' uitgebracht, een wandelbrochure die je meeneemt op een fascinerende reis door dit verleden, beginnend bij de pas gerestaureerde Sint-Rochuskapel.

De Sint-Rochuskapel: een mirakel in steen, De Kleine Kapel met een Groot Verhaal

Het verhaal van Sint-Denijs-Westrem begint voor mij bij de Sint-Rochuskapel. Deze neogotische kapel, gebouwd in 1868, is meer dan zomaar een gebouw. Het is een symbool van dankbaarheid en veerkracht. Ridder Florent Soenens* liet de kapel bouwen nadat het dorp gespaard bleef van een cholera-epidemie. Sint-Rochus, de patroonheilige tegen besmettelijke ziektes, wordt al eeuwenlang aangeroepen in tijden van nood. Het is bijzonder hoe zo'n klein gebouw zo'n diepe betekenis draagt, niet alleen in de geschiedenis van de kapel zelf, maar ook voor de gemeenschap die eromheen leefde.

De recente restauratie van de kapel, mede dankzij een groep van toegewijde 'Vrienden van de Sint-Rochuskapel' en een provinciale subsidie, heeft het gebouw een tweede leven gegeven. Het meest opmerkelijke was de ontdekking van de originele, kleurrijke muurschilderingen die verborgen waren onder latere verflagen. 

"Het voelde alsof we een geheime boodschap uit het verleden ontcijferden,"

vertelde een van de vrijwilligers me, en ik begreep meteen wat hij bedoelde. Het is die extra laag van geschiedenis die het bezoek zo speciaal maakt, vind ik.

Het Verleden Bloeit Weer Op

Rond de kapel is er een kleine tuin aangelegd met planten die in de 19e eeuw bekend stonden om hun geneeskrachtige werking. Denk aan salie, laurier, rozemarijn en jeneverbes – planten waarvan men geloofde dat ze ziektes op afstand hielden. Het is een prachtig detail dat je echt terugbrengt naar die tijd, toen de grens tussen wetenschap en bijgeloof nog vaag was. Het is een levend stukje geschiedenis, een zintuiglijke ervaring die je doet nadenken over hoe onze voorouders de wereld om hen heen ervaarden. De zorg waarmee de vrijwilligers dit tuintje hebben aangelegd, laat de liefde voor hun dorp zien en maakt de plek extra bijzonder.

"Wat begon als een restauratie werd een verhaal van verbondenheid en erfgoedliefde."

De kapel en de tuin zijn slechts het begin van de ontdekkingstocht die de nieuwe Erfgoedsprokkel te bieden heeft. Het laat zien hoe een kleine groep mensen met een passie voor hun erfgoed een enorme impact kan hebben. De brochure is een tastbaar bewijs van hun toewijding en de samenwerking met de provincie, en het maakt de geschiedenis van Sint-Denijs-Westrem toegankelijk voor iedereen die wil wandelen en lezen.

Hoe het Spoor het Dorp Vormde

De opkomst van Sint-Denijs-Westrem als een modern dorp is onlosmakelijk verbonden met de spoorlijn Gent-Kortrijk, die in 1839 in gebruik werd genomen. Deze spoorlijn fungeerde als een slagader die het dorp verbond met het bloeiende industriële Gent. Ineens was het platteland niet meer afgelegen; het werd de ideale woonplek voor wie in de stad werkte maar in het groen wilde leven. Deze transformatie zie je terug in het architectuur van het dorpscentrum, een fascinerende mix van oud en nieuw.

De wandelroute leidt je langs dit erfgoed: van de neogotische kerk en pastorie tot de imposante scholen. Je wandelt langs het pittoreske gemeentehuis en je ziet hoe de moderne wijk rond het station, gebouwd in aanloop naar de Wereldtentoonstelling van 1913, de laatste hand legde aan de transformatie van het dorp. "De spoorlijn was de katalysator die Sint-Denijs-Westrem in een hogere versnelling bracht," legde een lokale historicus uit. Het laat zien hoe infrastructuur niet alleen transport verbetert, maar ook de identiteit van een plaats kan herdefiniëren.

Een Erfgoedsprokkel voor Iedereen

Sinds 2015 biedt de Provincie Oost-Vlaanderen deze prachtige Erfgoedsprokkels aan. Dit zijn gratis, rijk geïllustreerde brochures die je op een laagdrempelige manier kennis laten maken met het erfgoed van een streek. Met al 69 publicaties in de reeks, is het duidelijk dat dit initiatief bijval kent. Het is een fantastische manier om de verborgen parels van de provincie te ontdekken en te leren over de verhalen die onze dorpen en steden hebben gevormd.

De brochure voor Sint-Denijs-Westrem is een perfect voorbeeld van hoe je een lokale geschiedenis op een toegankelijke en boeiende manier kunt presenteren. Het is niet alleen voor geschiedenisfanaten, maar voor iedereen die van wandelen en ontdekken houdt. Het is een uitnodiging om even te vertragen, om je heen te kijken en de details te zien die anders misschien onopgemerkt zouden blijven.

Praktische info voor je bezoek

Ben je net zo nieuwsgierig geworden als ik? Dan is het tijd om Sint-Denijs-Westrem zelf te bezoeken. De nieuwe Erfgoedsprokkel is gratis te verkrijgen in het dienstencentrum, de bibliotheek en de kerk van Sint-Denijs-Westrem. Je kunt hem ook online bekijken of downloaden via oost-vlaanderen.be/erfgoedsprokkels . Dit is de perfecte manier om je wandeling voor te bereiden en alvast in de stemming te komen.

Ik raad je aan om te beginnen bij de Sint-Rochuskapel, om de sfeer van dit bijzondere plekje op te snuiven voordat je verder wandelt. Het is een ideale activiteit voor een middag in het weekend, alleen of met je familie. Ontdek de verborgen verhalen en bewandel de paden van de geschiedenis in een dorp dat zich van landelijk tot modern transformeerde. Trek die schoenen aan en laat je verrassen!

* Het kasteel Puttenhove: een rijke geschiedenis

Kasteel Puttenhove, gelegen aan de Putstraat op de grens van Sint-Denijs-Westrem en Zwijnaarde, heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 15e eeuw. Volgens de overlevering verbleef Filips II er in 1549, vlak voordat hij in de Gentse Sint-Pietersabdij als graaf van Vlaanderen werd geïnstalleerd.

Door de eeuwen heen heeft het kasteel heel wat te verduren gehad. Het werd in 1578 verwoest door de calvinisten en later nog eens door Franse legers. Na tientallen jaren leegstand werd het pas in 1840 heropgebouwd. In de 19e eeuw werd het bewoond door Florent Soenens, een edelman uit de Oostenrijkse adelverheffing, die de titel van 'ridder' droeg. Het Soenenspark aan de N43 is naar deze familie vernoemd.

Oorspronkelijk was het kasteel omgeven door een walgracht en had het domein een aparte gracht rond een hoeve, maar een deel van die omwalling is in de loop der tijd verdwenen. De oude dreef van het kasteel loopt nog steeds tot aan de steenweg.

Volgens het beschermingsbesluit werd het kasteel in 1840 verbouwd in neoclassicistische stijl door Louis Minard.

Tekst: Diane Geerts | Update 18 augustus 2025 | Gepub. 18 augustus 2025