Panorama Mesdag                            wordt per 1 januari 2026 een Rijksmuseum

Panorama van Scheveningen met het belvedère, Hendrik Willem Mesdag, 1881.

Den Haag - Museum Panorama Mesdag, thuisbasis van het wereldberoemde Panorama van Scheveningen, krijgt per 1 januari 2026 de status van Rijksmuseum. Daarmee wordt een uniek stuk cultureel erfgoed voor de lange termijn veiliggesteld. Het laatste museum dat deze titel ontving, was in 2001 het Nationaal Glasmuseum in Leerdam.

Het monumentale rondschilderij van Hendrik Willem Mesdag (1831–1915) en Sientje Mesdag-van Houten (1834–1909) meet 120 meter in omtrek en 14 meter in hoogte. Het is het oudste nog bestaande panorama uit de 19e-eeuwse 'rondschilderij-beweging' en wordt beschouwd als een onvervangbaar cultuurhistorisch document. Naast het panorama omvat de collectie de grootste wereldwijde verzameling eigen werken van het kunstenaarsduo, een historisch archief en tal van persoonlijke documenten, ondergebracht in een rijksmonumentaal pand in het hart van Den Haag.

Besluit van de erfgenamen

"Bijna 140 jaar hebben wij het erfgoed met toewijding gekoesterd" Steven Storm (55), een van de nazaten.

Mesdag en Mesdag-van Houten droegen hun nazaten — 33 directe verwanten uit de eerste generatie — op het erfgoed "voor eeuwig" te bewaren en met zoveel mogelijk mensen te delen. Die verantwoordelijkheid hebben de erfgenamen tot op heden gedragen.

Volgens zijn nicht Emilie Zonnevylle (35) waarborgt de overdracht de toekomstbestendigheid van het museum: "Voor ons als nazaten is dit een zeer emotioneel moment. We vervullen hiermee Mesdags oorspronkelijke opdracht: het erfgoed veiligstellen en met het publiek delen. In handen van de Staat krijgt Panorama Mesdag de grootst mogelijke toekomstzekerheid."

Historische stap voor Den Haag

Met trots en vertrouwen nemen wij als familie deze beslissing. Nu is het moment gekomen het aan de Staat over te dragen, zodat deze unieke nationale schat ook in de verre toekomst kan blijven inspireren en ontroeren.

"Het erfgoed van Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten is uniek en internationaal van betekenis, met het Panorama van Scheveningen als stralend middelpunt," zegt Minke Schat, directeur van Museum Panorama Mesdag. "Het is onmisbaar en onvervangbaar. We zijn dankbaar en geraakt dat we Mesdags opdracht eervol kunnen voortzetten, zodat ook toekomstige generaties dit erfgoed kunnen beleven." 

Met de erkenning als Rijksmuseum krijgt Panorama Mesdag dezelfde status als de grote nationale musea van Amsterdam tot Leerdam. Dat versterkt zowel de continuïteit als de positie van het museum als cultureel uithangbord van Den Haag.

145 jaar panoramageschiedenis

De oorsprong ligt in 1880, toen Mesdag van een Belgische panoramamaatschappij de opdracht kreeg een monumentaal maritiem panorama te schilderen, in een periode waarin panoramas internationaal opgeld deden als voorloper van fotografie en film. Met steun van zijn vrouw Sientje en de kunstenaars George Hendrik Breitner, Bernard Blommers en Théophile de Bockvoltooide Mesdag in 1881 het 120 meter lange en 14 meter hoge werk, dat op 1 augustus 1881 opende voor publiek.

Na het faillissement van de exploitant kocht Mesdag het werk in 1886 terug en droeg hij de financiële lasten. Omdat er geen directe nakomelingen waren, droeg hij in 1910 de verantwoordelijkheid over aan zijn neven en nichten, die het erfgoed via een familie-maatschappij hebben beheerd.

In de loop van de tijd groeide Panorama Mesdag uit tot een onmiskenbaar icoon van Den Haag: een publiekstrekker van internationale allure én een cultureel ankerpunt voor stad en regio. Als getuigenis van de maritieme geschiedenis en de kunstenaarskolonie rond Scheveningen verbindt het museum lokale identiteit met erfgoed van wereldbetekenis.

Het panorama is sinds 1881 te zien in het speciaal daarvoor gebouwde museum aan de Zeestraat. In de monumentale rotonde staan bezoekers middenin de cilinder, omringd door een 360-gradenillusie van lucht, duinen en zee — een samenspel van architectuur en kunst dat tot op vandaag een unieke ervaring biedt.

Lees ook volgende artikels

Fotografie & Tekst © Den Haag | Update 14 oktober 2025 | Gepub. 14 oktober 2025