Zielsveel Meer Dan Kunst: Zoektocht Naar Houvast in Kortrijk, Tussen Doembeelden en De Daad van Hoop

05-12-2025

Loopt tot 1 maart

Klimaatverandering, technologische revoluties, geopolitieke spanningen – de grond onder onze voeten lijkt voortdurend te verschuiven. Velen van ons voelen zich verloren, alsof we afglijden naar een apocalyptisch toekomstbeeld dat gedomineerd wordt door onzekerheid. Dit gevoel is niet nieuw; het is de menselijke conditie. Maar wat wel nieuw is, is de plek waar we troost en inzicht zoeken.

In het hart van Kortrijk, in de historisch geladen, maar modern gerenoveerde zalen van Abby, de voormalige Groeningeabdij, opent zich een onverwachte ankerplek. De tentoonstelling Faith No More. Rituals for Uncertain Times, de wereld in beroering is geen escapisme, maar een intense, gelaagde uitnodiging tot reflectie. Het is een briljante confrontatie tussen de angst voor het einde, zoals ervaren in de late middeleeuwen, en de verwoede zoektocht naar nieuwe spirituele en sociale rituelen in onze geseculariseerde samenleving van vandaag.

Curatoren Sarah Keymeulen en Klara Rowaert, in samenwerking met co-curator Kendell Geers, hebben de kunstwerken bijeengebracht als een collectieve daad van hoop. Ze leggen de vinger op de wonde: de middeleeuwen zagen hun wereld als chaotisch en bedreigend door de pest en oorlogen, en zochten houvast in religieuze dogma's.

Vandaag, nu die vanzelfsprekende rol van religie is weggevallen, moeten we zelf het antwoord formuleren. Waar vinden we nu nog verbondenheid? Hoe geven we onze diepste angsten een plek? De kunstwerken in Abby zijn de gidsen op deze innerlijke pelgrimage, beginnend bij de duisternis en eindigend bij het vluchtige, intieme moment van verlichting.

De Chaos Voorbij: Waarom We Vandaag Nog Naar Dürer Kijken

Je reis begint met een afdaling. De architectuur van Abby is bewust ontworpen door Barozzi-Veiga en TAB Architects om de bezoeker naar twee ondergrondse tentoonstellingszalen te leiden, die zich subtiel in het landschap nestelen. Deze architecturale ingreep is de perfecte metafoor voor de innerlijke duik die je hier maakt. Beneden het maaiveld, weg van het daglicht en de alledaagse prikkels, wacht de confrontatie met de apocalyptische spiegel van de mensheid.

Dit gedeelte van de tentoonstelling voelt aan als een tijdcapsule van collectieve angst. Het werk toont overtuigend hoe de onzekerheden van vandaag naadloos aansluiten bij de existentiële vrees van de vijftiende en zestiende eeuw. De prenten van meesters als Albrecht Dürer en Pieter Bruegel I tonen de hel op aarde: de Vier Ruiters van de Apocalyps razen door een wereld die ten onder gaat aan zonde, ziekte en sociale onrust. De beelden zijn huiveringwekkend herkenbaar, omdat de angst voor het plotselinge einde, voor de instorting van de maatschappelijke orde, even urgent is in 2025 als in 1525.

Deze historische echo krijgt een verrassende intensiteit wanneer de curatoren die middeleeuwse beelden spiegelen aan de hedendaagse kunst. De donkere, raadselachtige werken van Michaël Borremans, de psychologisch geladen schilderijen van Marlene Dumas, en de fragiele, kwetsbare figuren van Miriam Cahn tonen de mens die worstelt met deze post-moderne chaos.

De angst voor de Pest en het Laatste Oordeel is vervangen door de angst voor klimaatcatastrofe, data-algoritmes en de dreigende ontbinding van de menselijke connectie. De tentoonstelling daagt je uit: waren de religieuze rituelen van toen een primitieve poging tot zingeving, of net een bewijs van een fundamentele menselijke nood die we nu moeten heruitvinden? De kunstwerken fungeren hier als de ultieme ordeningskaders die we hebben, nu de oude kaders zijn ingestort.

Soms lijkt het alsof we afglijden naar een apocalyptisch toekomstbeeld. Het doet denken aan de late middeleeuwen, toen mensen hun wereld zagen als chaotisch, bedreigend en instabiel – en zich overgaven aan hogere machten om houvast te vinden.

Deze quote, recht uit de kern van het tentoonstellingsconcept, vat perfect de spanning samen die je ervaart wanneer je door de zalen loopt. Het is een diep inzicht dat onze huidige onrust niet uniek is, maar een eeuwenoude cyclus van wanhoop en de zoektocht naar troost.

Boven de Doem: De Intieme, Onherhaalbare Daad van Tino Sehgal

Nadat je de confrontatie met de doembeelden in de ondergrondse diepte hebt doorstaan, voelt de reis omhoog naar het licht als een ware bevrijding. Dit is de emotionele en fysieke climax van de tentoonstelling: de Kapel van de Groeningeabdij.

Hier wacht het ultieme overgangsritueel van de tentoonstelling: het unieke live werk van de Duits-Britse kunstenaar Tino Sehgal. Sehgal creëert geen objecten, maar 'geconstrueerde situaties' die uitsluitend bestaan in de wisselwerking tussen de performers en de bezoeker. Dit werk in Kortrijk is zintuiglijk, emotioneel geladen, en strikt vluchtig. Je kunt het niet fotograferen, je kunt er geen video van maken. Het bestaat enkel en alleen in de intimiteit van het moment en in de herinnering die het in je achterlaat.

Het werk van Sehgal is de perfecte, post-religieuze tegenhanger van de historische rituelen die hier eeuwenlang werden uitgevoerd. De Kapel, van oudsher een plek van contemplatie en gebed, wordt omgevormd tot een ruimte voor collectieve, ongedwongen zingeving. Het dwingt je om uit de ratrace van de alledaagse, gedocumenteerde wereld te stappen en volledig aanwezig te zijn. In de middeleeuwen was het vasten of het vereren van een heilige een ritueel; vandaag is het de bewuste keuze om iets te ervaren dat je niet kunt bezitten of herhalen, iets dat enkel in jouw persoonlijke herinnering kan bestaan. Het is een moment van pure, seculiere genade.

Dit onvervangbare aspect is de ware bron van hoop in de tentoonstelling. Het suggereert dat in de meest onzekere tijden, de tijdelijke, menselijke connectie en de daad van het ervaren de nieuwe ankers zijn.

Een zintuiglijke en emotioneel geladen ervaring die enkel bestaat in je herinnering: intiem, tijdelijk en niet te herhalen.

Dit is de belofte van Sehgal's kunst: de ware troost schuilt in de wetenschap dat sommige van de meest waardevolle ervaringen niet te koop of te delen zijn, maar enkel op dat ene moment kunnen bestaan.

Rituelen Vinden: Van AniMystikAKtivist tot Zusterlijke Zielzorg

De zoektocht naar nieuwe rituelen wordt verder uitgediept door de selectie van hedendaagse kunstenaars, die allen op hun manier nieuwe vormen van spiritualiteit en betekenis onderzoeken.

De invloed van co-curator Kendell Geers is hierin cruciaal. Geers, die zichzelf een 'AniMystikAKtivist' noemt, brengt een noodzakelijke blik op hoe hedendaagse kunstenaars elementen van animisme (het geloof in de bezieling van de natuur), mystiek en activisme combineren om antwoorden te vinden.

Dit gedachtegoed zie je terug in de werken van grote namen als Marina Abramović, wier performances vaak de grenzen van fysieke en mentale rituelen aftasten, en Joseph Beuys, die de transformatieve kracht van alledaagse materialen en symbolen tot kunst verhief. Deze kunstenaars tonen dat rituelen vandaag nog net zo hard nodig zijn als toen de zusters in de abdij hier hosties bakten of baden voor goed weer, maar dat de focus radicaal is verschoven. Het gaat niet langer om collectieve gehoorzaamheid, maar om de individuele, bewuste en vaak subversieve daad van zingeving.

De tentoonstelling stelt dat kunstenaars de moderne sjamanen zijn. Zij zijn degenen die ons in de geseculariseerde samenleving de handvatten bieden om onze angsten te kanaliseren en te verbeelden. De werken van Francis Alÿs, Thierry De Cordier en Luc Tuymans laten elk op hun eigen wijze zien hoe de menselijke kwetsbaarheid kan leiden tot een krachtige esthetiek. Ze bieden een handleiding om, ver buiten de traditionele religie om, betekenis te geven aan een chaotische wereld.

Kortom: Faith No More suggereert dat de daad van het kijken,

het ervaren en het delen van kunst zelf een vitaal modern ritueel is.

Kortrijk Onthuld: Van Hostiebakkerij tot Museumgebouw van het Jaar

De historische context van de locatie versterkt de thematiek op een diepgaande manier. De Groeningeabdij was door de eeuwen heen een cruciaal centrum voor zielzorg, genezing en pelgrimage. Er werden mirakels toegeschreven aan het wonderbeeld O.-L.-Vrouw van Groeninge, en de Zusters Arme Klaren ontvingen zelfs eieren in ruil voor gebeden om goed weer – alledaagse rituelen van hoop in een onzeker bestaan.

Deze geschiedenis van zoeken naar collectieve en individuele recollectio (het monastieke verzamelen van gedachten en de zielsoverschouwing) resoneert perfect met het hedendaagse doel van Abby: een plek van contemplatie en kunst. De site werd dan ook terecht uitgeroepen tot Museumgebouw van het Jaar. Het ontwerp creëert een fascinerende architecturale dialoog: de eeuwenoude, zware stenen van de Kapel staan in contrast met de lichte, elegante structuren van de nieuwe paviljoenen en de in de aarde genestelde tentoonstellingszalen.

Dit contrast is de fysieke belichaming van de tentoonstelling. Het toont aan dat erfgoed en innovatie elkaar niet uitsluiten, maar juist elkaar voeden. Je loopt op een plek die al eeuwenlang als ankerpunt fungeert in onzekere tijden, en deze historische continuïteit biedt op zichzelf al een vorm van troost. De reis door Abby is dus niet alleen een reis door de kunstgeschiedenis; het is een wandeling door de geschiedenis van de menselijke veerkracht.

Jouw Reis naar Binnen: Plan Je Bezoek

Faith No More. Rituals for Uncertain Times is een zeldzame en noodzakelijke tentoonstelling die je bij de hand neemt op de zoektocht naar zingeving in de 21e eeuw. Het is de ideale bestemming voor de bewuste reiziger die niet op zoek is naar 'bruisende' drukte, maar naar diepgang en reflectie.

Praktische Info & Tips voor Jouw Innerlijke Reis:

Locatie: Abby (voormalige Groeningeabdij), Kortrijk.
De Beleving: Plan je bezoek zo dat je voldoende tijd hebt om de Tino Sehgal performance in de Kapel rustig te ervaren. Omdat dit werk intiem en vluchtig is, loont het om niet te gehaast te zijn.
Tip voor Gastronomie (De Nieuwe Troost): Na de intense confrontatie met de kunst, zoek je best een moment van kalmte en culinaire recollectio. Kortrijk is trots op zijn vernieuwde Leieboorden. Een bezoek aan de stad is niet compleet zonder te genieten van de lokale, eerlijke gastronomie aan het water – een moderne, zintuiglijke vorm van troost.
Openingstijden: Normaal gesproken dinsdag t/m zondag, van 10:00 tot 18:00 uur (controleer de website altijd voor actuele data en eventuele verlengde avondopeningen). Voor tickets, openingstijden en meer details.

De tentoonstelling in Kortrijk is een krachtige, artistieke daad van hoop in een tijd van twijfel. Het leert ons dat we niet bang moeten zijn voor onzekerheid, maar dat we deze moeten gebruiken als de drijvende kracht achter de creatie van nieuwe, betekenisvolle rituelen.

Troost, houvast en hoop in onzekere tijden. Deze tentoonstelling verbindt heden en verleden, boven en onder, mysterie en realiteit. Het is een echte aanrader. In Abby, Kortrijk.

Volg de reis en ontdek de rituelen die ons vandaag houvast bieden.

Deel je reflectie met ons op onze Facebook - #veditrips #abby #kortrijk #vedi-trips@volgers