Kerkhof van Laken

21-06-2025

Verborgen schoonheid en onvertelde verhalen: Kerkhof van Laken en de magie van Atelier Salu

Soms moet je de platgetreden paden verlaten om de ware ziel van een plek te ontdekken. Wij hebben altijd al een fascinatie gehad voor plekken die op het eerste gezicht misschien ongewoon lijken, maar die een schat aan geschiedenis en emotie herbergen.

Het Kerkhof van Laken in Brussel is zo'n plek. Vergeet wat je denkt te weten over begraafplaatsen; dit is geen droevige, grijze plek, maar een openluchtmuseum vol kunst, architectuur en ontroerende verhalen.

Het is de Belgische tegenhanger van het beroemde Père-Lachaise in Parijs, en het heeft zijn bijnaam volledig verdiend. Het moment dat we door de poort stapten, voelde het alsof we een andere wereld betraden, een wereld waar de tijd trager lijkt te gaan en waar elk grafmonument een fluisterend verhaal vertelt.

Een wandeling door de tijd

Als je door de lanen van het Kerkhof van Laken wandelt, wordt je blik onvermijdelijk getrokken naar de grandeur van de monumenten. Neoclassicistische obelisken reiken naar de hemel, engelensculpturen waken over de rustenden en sierlijke Art Deco details verraden de hand van bekwame kunstenaars. De sfeer is sereen en inspirerend, en je voelt de diepte van de geschiedenis om je heen. Het is een plek waar de rijke families van Brussel hun nagedachtenis vastlegden in marmer en steen, met de hulp van de meest getalenteerde ambachtslieden. De beroemde architect Joseph Poelaert, die onder andere het Justitiepaleis van Brussel ontwierp, ligt hier begraven, evenals tal van andere notabelen die de geschiedenis van België mee vormgaven. Elk monument is een kunstwerk op zich, een tastbaar bewijs van liefde, rouw en de zoektocht naar onsterfelijkheid.

Een verborgen juweel: Atelier Salu

Maar de reis eindigt niet bij de graven. Onopvallend rechts aan de poort, bijna als een geheim, vind je het voormalige Atelier Salu. De geschiedenis van dit atelier is onlosmakelijk verbonden met de begraafplaats. In 1874 vestigde de 28-jarige steenhouwer Ernest Salu I zich hier, pal naast het kerkhof, om grafmonumenten te creëren. Drie generaties Salu's, allemaal met de voornaam Ernest, hebben in dit atelier gewerkt en hun stempel gedrukt op de funeraire kunst in Brussel. Wat wij zo bijzonder vinden, is dat dit geen doorsnee atelier was. Het was een broedplaats van creativiteit, waar de mooiste sculpturen en monumenten werden geboren, van klassieke beelden tot elegante Art Deco creaties. Het is de plek waar kunst en ambacht samensmelten, en waar de verhalen van de doden werden vormgegeven in steen. Wens je ook een rondleiding te volgen, informeer even bij Epitaaf vzw, en hopelijk treft je als gids mevrouw Van Sandvliet een wandelende encyclopie wat funeraire symboliek betreft.

De ziel van de steenhouwer

Binnen in het atelier voelde ik de aanwezigheid van de ambachtslieden die hier werkten. De geur van steenstof en de koelte van de ruimte lieten me meteen de sfeer van hun dagelijkse leven proeven. Ik zag de gereedschappen aan de muur hangen, de onafgemaakte sculpturen in de hoeken en de schetsen die ooit het begin waren van een monumentaal werk.

Het atelier is nu de thuisbasis van de vzw Epitaaf, die zich inzet voor het behoud van funerair erfgoed. Ze houden de herinnering aan de Salu-familie en hun vakmanschap levend. Het is hier dat ik pas echt de diepte van hun werk begreep. Het ging niet alleen om het hakken in steen, maar om het luisteren naar de verhalen van de families en het vertalen van hun verdriet en herinneringen in een blijvend symbool.

"De geur van steenstof en de koelte van de ruimte lieten me meteen de sfeer van hun dagelijkse leven proeven."

Art Deco in marmer en brons

Een van de meest opvallende kenmerken van het Kerkhof van Laken is de overvloed aan Art Deco-monumenten. In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw was deze stijl enorm populair, en dat zie je terug in de strakke lijnen, geometrische vormen en verfijnde details. Het is een stijl die tegelijkertijd modern en tijdloos aanvoelt. De rondleidingen die de vzw Epitaaf organiseert, focussen specifiek op dit aspect. Ze nemen je mee langs de meest bijzondere Art Deco-graven en leggen de betekenis van de symbolen en de ontwerpen uit. Het is een unieke kans om deze kunstvorm te bewonderen in een context die je nergens anders vindt. Je leert hoe de Art Deco-beweging zich vertaalde in de funeraire kunst en hoe deze graven een spiegel zijn van de tijdsgeest. Het voelt als een lesje kunstgeschiedenis in de openlucht, met de meest indrukwekkende voorbeelden vlak voor je neus.

Een verrassend verleden

Wat de wandeling op het kerkhof en het bezoek aan het atelier zo bijzonder maakt, is de ontdekking van de ondergrondse grafgalerijen. Net onder het oppervlak van het kerkhof ligt een ingewikkeld netwerk van gangen, waar de rijke families van weleer hun laatste rustplaats vonden.

Deze galerijen, gebouwd tussen 1876 en 1935, zijn een staaltje van indrukwekkende architectuur. Het oudste gedeelte is neoklassiek, terwijl de latere delen volledig in Art Deco-stijl zijn uitgevoerd.

Het is bijna surrealistisch om hier te lopen, omringd door de graftombes van de Brusselse elite. Het geeft je een heel andere kijk op het kerkhof, en het toont de diepte en de rijkdom van het funerair erfgoed dat hier bewaard wordt.

"Elk grafmonument is een fluisterend verhaal, een tastbaar bewijs van liefde en de zoektocht naar onsterfelijkheid."

De magie van de plek

De combinatie van het serene kerkhof en het levende atelier Salu maakt dit een bestemming die je niet mag missen. Zeker doen in de periode van 21 juni (liefst als de zon van de partij is).

Ik voelde de inspiratie stromen, de schoonheid van de kunst, en de diepe betekenis van de verhalen die hier begraven liggen. Het is een plek die je uitdaagt om na te denken over de geschiedenis, over leven en dood, en over de erfenis die we achterlaten. Het is een plek waar rouw en kunst, geschiedenis en heden, elkaar ontmoeten.

Het kerkhof van Laken is niet alleen een rustplaats voor de doden, maar ook een plek van levende schoonheid en onschatbare waarde. Het is een ode aan het vakmanschap en de creativiteit van de mensen die hier hebben geleefd en gewerkt.

Praktische tips voor jouw bezoek

Bereikbaarheid: Het Kerkhof van Laken is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Diverse tram- en buslijnen stoppen in de buurt.
Art Deco Rondleidingen: Zoals je hebt kunnen lezen, organiseert Epitaaf vzw de 'Art Deco' rondleidingen. Dit is een unieke kans om de mooiste grafmonumenten in deze stijl te ontdekken. Ik kan je aanraden om je in te schrijven via de heritage website. Houd de agenda in de gaten, want de inschrijvingen starten begin september.
Atelier Salu: Het atelier is doorlopend open en een must-see. Hier krijg je een dieper inzicht in het ambacht en de geschiedenis van de familie Salu. Epitaaf organiseert hier ook lezingen en evenementen, dus check zeker hun website voor de laatste informatie.
De Koninklijke Crypte: Verder op de begraafplaats vind je ook de Koninklijke Crypte, de laatste rustplaats van de Belgische koninklijke familie. Een indrukwekkend onderdeel van je bezoek.
Neem de tijd: Deze plek is groot en rijk aan details. Neem de tijd om rustig rond te wandelen en de sfeer in je op te nemen. Elk hoekje en elk graf heeft een verhaal.

Een inspirerend slot

Wij willen je aanmoedigen om verder te kijken dan de voor de hand liggende toeristische bestemmingen en je eigen ontdekkingsreis te plannen. Het Kerkhof van Laken en het Atelier Salu zijn de perfecte voorbeelden van een onverwachte bestemming die je blik op de wereld verruimt. Het is een plek die je zal inspireren en een blijvende indruk zal achterlaten.

Klaar om je eigen unieke ontdekkingsreis te starten? Ga naar de website van VeDi-Trips.be om je volgende avontuur te plannen en ontdek de verborgen parels van ons land!

Ook Epitaaf doet weer mee aan Open Monumentendag in Brussel!