Kasteel van Heers
De ruïne die mijn hart veroverde: waarom je nú naar het Kasteel van Heers moet
Soms vind je op je reizen een plek die je verwachtingen overstijgt. Een plek waar je meteen het gevoel hebt dat je een unieke geschiedenis binnenstapt. Het Kasteel van Heers, die monumentale ruïne in het glooiende Limburgse Haspengouw, is zo'n plek. Jarenlang stond het kasteel er verlaten bij, met een gehavend dak en krakende muren. Maar de verwaarlozing heeft plaatsgemaakt voor hoop. Sinds ik hier rondloop, voel ik de energie van honderden jaren geschiedenis en zie ik met eigen ogen hoe de toekomst vorm krijgt. Het is een reis die je niet op een gewone website vindt; dit is een diepe duik in het verleden, in de hoop en in het pure vakmanschap dat het heden definieert. Je ziet hier niet zomaar een bouwwerf, je beleeft een levend museum.
De wederopstanding van een kolos
De ruïnes van het Kasteel van Heers zijn slechts een deel van een veel groter verhaal. Terwijl de aandacht zich richt op de indrukwekkende hoofdburcht, is het eigenlijk de tiendenschuur die als eerste de transformatie ondergaat. Herita, de organisatie achter de restauratie, heeft niet alleen de ambitie om het dak te herstellen, maar om de schuur in haar volle glorie te herstellen.
Het nieuwe dak zal aan de kasteelzijde bestaan uit leien op een houten bebording. Aan de westzijde zal het dak bestaan uit pannen met stropoppen. De elegante leien zichtbaar vanuit het Kasteel, de goedkopere pannen voor de rest. Onderzoek wees uit dat het originele dak van de tiendenschuur er ook zo moet hebben uitgezien. Maar wat je op de werf pas écht voelt, is de toewijding. Je ziet de historische constructie, met onderdelen die ruim 400 jaar oud zijn. Deze monumenten werden gebouwd om de tand des tijds te doorstaan, en nu zijn ze de sleutel tot hun eigen redding. Het is alsof de geschiedenis zichzelf herstelt.
Meer dan alleen een schuur: de toekomst van het hele domein
Wat je op de meeste websites niet leest, is dat de restauratie van de tiendenschuur slechts het begin is van een veelomvattend, tien jaar durend project. Dit is een gedurfd plan dat het hele kasteeldomein, inclusief de omliggende hoeves en het park, weer tot leven brengt. Het park en de omgeving krijgen ook een complete make-over om de hydrologische problemen aan te pakken. Het is een restauratie van een heel ecosysteem. Het is het soort project dat je in de gaten wilt houden, keer op keer.
De magie van het werfweekend
Als je het echt wilt meemaken, is er geen betere kans dan tijdens een van de werfweekends. Je wordt letterlijk op de bouwplaats uitgenodigd. Het is een unieke kans om de historische spanten van de dakstructuur van de tiendenschuur te bewonderen, voordat het nieuwe dak de constructie voor decennia aan het zicht onttrekt. Wat me zo raakte, was het pure vakmanschap dat je daar ziet. De vakmensen gebruiken technieken die honderden jaren oud zijn, zoals de "pen-en-gatverbindingen", een ingenieuze methode om hout te verbinden zonder schroeven of lijm.
Als we het nu opbouwen volgens de historische technieken, maak ik mij de komende 50 jaar geen zorgen, dat zegt toch ook iets over het vakmanschap,
zei een medewerker van Herita me. En je voelt dat. Je ziet het in de zorgvuldige, bijna liefdevolle manier waarop ze met het oude hout omgaan.
De kleine avonturiers en de verborgen parels
Herita organiseert tijdens het werfweekend op 30 en 31 augustus rondleidingen door de tiendenschuur. Bezoekers kunnen dan via de buitenstelling een blik werpen op de historische spanten van de dakstructuur. Een uniek moment, want eens het dak ligt, zal de constructie nooit meer op deze manier te bewonderen zijn.
Tijdens het werfweekend is de werf van het Kasteel van Heers gratis en doorlopend te bezoeken tussen 10.00u en 17.00u. Tijdens dit vrij bezoek komen bezoekers niet op de buitenstelling, maar ook zij zullen een blik door het dak kunnen werpen.
Wat dit werfweekend zo bijzonder maakte, is de focus op het hele gezin. Kinderen kunnen in de Herita Restaureert Tourbus zelf aan de slag met een bouwmodel van de tiendenschuur, waarbij ze de principes van historische houtverbindingen ontdekten. Het is fantastisch om te zien hoe zo'n groots project wordt overgebracht op de jongste generatie. Maar de reis stopt niet bij het kasteel.
De omgeving is een schat aan ontdekkingen. De gemeente Heers ligt in een regio die rijk is aan geschiedenis. Op een paar kilometer afstand vind je het sprookjesachtige Kasteel van Heks, bekend om zijn prachtige tuinen. Er zijn verschillende wandelroutes, zoals bv. de 2,5 km lange "blauwe pijl" wandeling die je langs het kasteel van Heers voert, door het schilderachtige landschap.
Je eigen reis door de tijd
Je bezoekt het Kasteel van Heers niet alleen om een werf te bekijken; je bezoekt het om getuige te zijn van een wedergeboorte. Om de tastbare geschiedenis te voelen, om te praten met de mensen die het erfgoed redden, en om de ongeziene kant van een groots restauratieproject te ontdekken.
Het is een onvergetelijke beleving voor iedereen die van geschiedenis, natuur en authentieke verhalen houdt.
Wil jij dit unieke stukje Vlaanderen met eigen ogen zien? Koop je tickets vooraf via de website rondleidingen of het werfweekend.
Deel je eigen ervaringen met de hashtag #VeDiTrips op social media en vertel ons wat jou het meest inspireerde aan dit ongelooflijke project!
Foto's: Herita - Tekst: Diane Geerts | Update 20 augustus 2025 | Gepub. 20 augustus 2025