Fire: waarom je nu naar de Villa Empain in Brussel moet
Stel je eens voor: een vlam, een vonk, de gloed van een kampvuur. Vuur is zoveel meer dan alleen warmte of licht. Het is een oerkracht die ons al eeuwenlang fascineert en inspireert.
Van de mythische Feniks die uit zijn eigen as herrijst tot de vurige passie van een kunstenaar die zijn ziel in een schilderij legt. Ik heb dit van dichtbij meegemaakt en het heeft me totaal verrast.
De Boghossianstichting in de prachtige Villa Empain in Brussel heeft een tentoonstelling geopend die je letterlijk in vuur en vlam zet: 'Fire'.
Wat is vuur voor jou? Voor de curatoren van deze expo is het een vraag met duizenden antwoorden, en de tentoonstelling speelt precies met die complexiteit.
Van 25 september 2025 tot 1 maart 2026 verandert de iconische Villa Empain in een brandende smeltkroes van creativiteit. Ik heb de primeur om je er alles over te vertellen. Ik kan je alvast beloven dat dit geen gewone kunstexpo is. Het is een diepe duik in de ambivalente natuur van vuur: scheppend en vernietigend, levensnoodzakelijk en dodelijk. En geloof me, je zult het niet snel vergeten.
Een onverwachte reis door de vlammen
Ik wist niet wat ik moest verwachten toen ik de Villa Empain binnenliep. Ik dacht aan een paar schilderijen en sculpturen, maar ik werd meteen overweldigd door de schaal en de intensiteit.
De tentoonstelling is opgedeeld in twee delen. Het eerste deel, waar je je tocht begint, richt zich op kunstenaars die vuur als onderwerp gebruiken. Ik liep door de zalen en voelde me meegenomen op een reis, van de kosmische gloed van de zon en sterren tot het alledaagse flakkeren van een kaarsvlam.
In de Noordelijke Kamer, gewijd aan aardse en kosmische lichtbronnen, voelde ik de mythische kracht van vulkanen en sterren. De schilderijen en installaties hier lieten me nadenken over onze plek in het universum, en hoe de mens zich altijd heeft verwonderd over de hemelse vlammen.
Verderop, in de Schermzaal, voelde ik een heel andere sfeer. Hier draaide alles om de "soft flames"—het getemde vuur dat ons leven verlicht en verwarmt. Ik keek naar werken die alledaagse objecten zoals haarden en lampen herinterpreteren. Het was fascinerend om te zien hoe kunstenaars een nieuwe betekenis gaven aan iets wat we als vanzelfsprekend beschouwen.
In de tentoonstelling zag ik werk van grootheden als Yves Klein, Piero Manzoni en Wim Delvoye. Maar de echte verrassing was de hoeveelheid nieuwe, onbekende talenten.
"Ik voelde me meegenomen op een reis, van de kosmische gloed van de zon en sterren tot het alledaagse flakkeren van een kaarsvlam."
Van spiritueel vuur tot laaiende angst
De tentoonstelling neemt een duistere wending in de Blauwe Badkamer, waar de spirituele dimensie van vuur wordt verkend. De connectie tussen vuur en religie, van middeleeuwse vuurfeesten tot het Burning Man-festival, wordt hier prachtig in beeld gebracht. Ik voelde de spanning van die ceremonies en tradities. Het was een herinnering aan hoe diep vuur verweven is met onze cultuur en spiritualiteit. Maar het parcours kent ook een schokkend contrast.
In de Gastenkamer word je geconfronteerd met de vernietigende kant van vuur. De kwetsbaarheid van de mens tegenover laaiende branden en de horror van chemische en nucleaire conflicten komen hier pijnlijk naar voren. De video Martyrs (Fire) van Bill Viola raakte me diep. Ik zag een man in brand staan, een beeld dat de extreme wreedheid van vuur toont. Dit deel van de expo schuwt de realiteit niet en laat je stilstaan bij de gevaren en de verwoesting die vuur kan veroorzaken. Ik voelde een mix van bewondering en angst voor deze ongetemde kracht.
De kunstenaar als vuurvreter
Het tweede deel van de tentoonstelling, en misschien wel het meest vernieuwende, focust op kunstenaars die vuur als instrument gebruiken. Dit zijn de 'pyromaniacs' in de kunstwereld.
Ik zag abstracte werken die letterlijk met vuur gemaakt zijn, door de sporen die het op doek achterlaat. Rookafdrukken, verbrande plekken, en verkleuringen creëren een unieke esthetiek.
Ik dacht na over de moed en de controle die hiervoor nodig is. Om vuur te temmen en te laten werken in je voordeel. Ik was onder de indruk van de werken van Jef Verheyen, een Belgische kunstenaar uit de Zero-groep, die experimenteerde met immateriële elementen zoals wind, licht en vuur. Zijn werken toonden een delicate dans tussen chaos en precisie.
Het hoogtepunt was voor mij de Grote Hal, waar ik oog in oog stond met de monumentale sculptuur van Jiana Kim. Het was een kunstwerk dat de ruimte vulde en de kracht van vuur op een heel fysieke manier liet voelen. Ook de installatie van Joris Van de Moortel in de Salons was adembenemend. Je zag de pure, onvervalste kracht van de vlammen, vastgelegd in een kunstwerk.
As en wedergeboorte
De reis eindigt met een gevoel van hoop en reflectie. De Badkamer van Mevrouw toont werken waarin leven opnieuw opduikt na de passage van vuur. Het toont aan dat er na de verwoesting altijd ruimte is voor wedergeboorte. De foto's van Catherine Gfeller, die na branden de landschappen vastlegt, waren ontroerend. Het verval en de herinnering staan centraal, en het liet me beseffen dat vuur niet het einde is, maar vaak een nieuw begin.
De Boghossianstichting heeft met deze tentoonstelling iets neergezet wat echt uniek is. Het is een zintuiglijke ervaring, een reis door de geschiedenis van kunst en mensheid. En het is er een die je moet ervaren, zien en voelen.
"Om vuur te temmen en te laten werken in je voordeel, is moed nodig."
Kunstenaars
Jean-Michel Alberola, Arman, Bernard Aubertin, Sammy Baloji, Jean Boghossian, Elen Braga, Marcel Broodthaers, Paolo Buggiani, Alberto Burri, Hervé Charles, Ali Cherri, Adrien Cicero, Pascal Convert, Wim Delvoye, Julien des Monstiers, Camille Dufour, Mounir Fatmi, Catherine Gfeller, Raymond Hains, Rémy Hans, Christian Jaccard, Marie Khouri, Jiana Kim, Yves Klein, Jannis Kounellis, Piero Manzoni, Asya Marakulina, Niccolò Masini, Lucian Moriyama, Antoine Moulinard, Nam Tchun-Mo, Sarah Ortmeyer, Cornelia Parker, Claudio Parmiggiani, Otto Piene, Louis-Cyprien Rials, Héloïse Rival, Fabrice Samyn, Stéphane Sautour, Sam Szafran, Antonio Tarsis, Thu Van Tran, Barthélémy Toguo, Joris Van de Moortel, Michiko Van de Velde, Jef Verheyen, Bill Viola, Xie Lei, Lamia Ziadé.
Waarom je dit moet meemaken
'Fire' is meer dan een tentoonstelling. Het is een ontdekkingsreis door de complexe symboliek van vuur, en een ode aan de creatieve kracht van de mens.
De combinatie van de prachtige Villa Empain en de grensverleggende kunstwerken maakt het een perfect uitje voor iedereen die op zoek is naar inspiratie.
De tentoonstelling loopt van 25 september 2025 tot 1 maart 2026 en is van dinsdag tot zondag open van 11.00 tot 18.00 uur. De Stichting is gesloten op 25 december 2025 en 1 januari 2026.
Het is een ervaring die je nergens anders vindt en die je nog lang zal bijblijven. Geloof me, als je denkt dat je alles al hebt gezien, dan heb je dit nog niet meegemaakt.
Mis deze kans niet om je eigen passie voor kunst en avontuur aan te wakkeren.
Klaar om je in vuur en vlam te laten zetten?
Plan je trip naar de Boghossianstichting in Brussel en ontdek de oerkracht van 'Fire' zelf!
Fotografie: headerfoto © Veerle Boriau - foto's © Silvia Cappellari - Tekst: Diane Geerts | Update 25 september 2025 | Gepub. 25 sept. 2025
Deze excursie is tot stand gekomen samen met Boghossianstichting